Όψεις σχηματικού λόγου σε υμνογραφικά κείμενα και στα Διονυσιακά του Νόννου
ABSTRACT
In this paper, I focus on some linguistic-stylistic features that occur frequently in hymnographic texts of the Orthodox Church and in Nonnus of Panopolis’ Dionysiaca, namely on some repetitive figures of speech (e.g. syntactic anafora / epiphora, morphemic anaphora, polyptoton, figura etymologica etc.) as well as on some figures of syntactic permutation (chiasmus) or syntactic dislocation (hyperbaton). The aim of mine analysis is not only to identify these figures of speech but also to delimit them and their combinations, according to explicit linguistic criteria (see Nakas, 22007· 2009· 2011· 2015a· 2015b· 2017a)
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ
σχηματικός λόγος, αντίθεση, οξύμωρο, συντακτική / συνθετικοπαραγωγική / συνωνυμική επαναφορά, πολυπτωτο, ετυμολογικό σχήμα, παρήχηση, σχήματα μετάταξης / μετάθεσης.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο άρθρο αυτό θα επιχειρήσουμε να δώσουμε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα σχηματικού λόγου –όπως αντιθέσεις, οξύμωρα, επαναφορές, πολύπτωτα, ετυμολογικά κ.ά. σχήματα λεξικής και μορφολεξικής επανάληψης, χιαστά και υπερβατά κτλ.–, τόσο από υμνογραφικά κείμενα όσο και από τα Διονυσιακά του Νόννου του Πανοπολίτη (5ος αι. μ.Χ.)
Τα Διονυσιακά είναι το εκτενέστερο ποιητικό έργο της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας που σώθηκε ολόκληρο (αποτελείται από 48 βιβλία με 21.000 και πλέον στίχους). Μπορεί «η λογοτεχνική αξία» τους να μην «είναι ανάλογη με την έκτασή τους» (πβ. Σπυρόπουλος, 1987, 255), αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν έχουν καθόλου λογοτεχνική αξία και, ειδικότερα, ότι λείπει από αυτά ο σχηματικός λόγος. –τουναντίον. Από το άλλο μέρος, τα ποιήματα των μεγάλων υμνογράφων εκφράζουν με σαφήνεια, αλλά και ἡδυσμένῳ λόγῳ, το ορθόδοξο δόγμα.
Ως προς τη διάκριση και την υποκατηγοριοποίηση των σχημάτων λόγου, με κριτήρια της σύγχρονης γλωσσολογίας και πραγματολογίας, ακολουθούμε τη νεότερη σχετική βιβλιογραφία (βλ. τις εργασίες του Νάκα, μεταξύ άλλων).
• Δείτε όλο το άρθρο εδώ.
ABSTRACT
In this paper, I focus on some linguistic-stylistic features that occur frequently in hymnographic texts of the Orthodox Church and in Nonnus of Panopolis’ Dionysiaca, namely on some repetitive figures of speech (e.g. syntactic anafora / epiphora, morphemic anaphora, polyptoton, figura etymologica etc.) as well as on some figures of syntactic permutation (chiasmus) or syntactic dislocation (hyperbaton). The aim of mine analysis is not only to identify these figures of speech but also to delimit them and their combinations, according to explicit linguistic criteria (see Nakas, 22007· 2009· 2011· 2015a· 2015b· 2017a)
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ
σχηματικός λόγος, αντίθεση, οξύμωρο, συντακτική / συνθετικοπαραγωγική / συνωνυμική επαναφορά, πολυπτωτο, ετυμολογικό σχήμα, παρήχηση, σχήματα μετάταξης / μετάθεσης.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο άρθρο αυτό θα επιχειρήσουμε να δώσουμε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα σχηματικού λόγου –όπως αντιθέσεις, οξύμωρα, επαναφορές, πολύπτωτα, ετυμολογικά κ.ά. σχήματα λεξικής και μορφολεξικής επανάληψης, χιαστά και υπερβατά κτλ.–, τόσο από υμνογραφικά κείμενα όσο και από τα Διονυσιακά του Νόννου του Πανοπολίτη (5ος αι. μ.Χ.)
Τα Διονυσιακά είναι το εκτενέστερο ποιητικό έργο της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας που σώθηκε ολόκληρο (αποτελείται από 48 βιβλία με 21.000 και πλέον στίχους). Μπορεί «η λογοτεχνική αξία» τους να μην «είναι ανάλογη με την έκτασή τους» (πβ. Σπυρόπουλος, 1987, 255), αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν έχουν καθόλου λογοτεχνική αξία και, ειδικότερα, ότι λείπει από αυτά ο σχηματικός λόγος. –τουναντίον. Από το άλλο μέρος, τα ποιήματα των μεγάλων υμνογράφων εκφράζουν με σαφήνεια, αλλά και ἡδυσμένῳ λόγῳ, το ορθόδοξο δόγμα.
Ως προς τη διάκριση και την υποκατηγοριοποίηση των σχημάτων λόγου, με κριτήρια της σύγχρονης γλωσσολογίας και πραγματολογίας, ακολουθούμε τη νεότερη σχετική βιβλιογραφία (βλ. τις εργασίες του Νάκα, μεταξύ άλλων).
• Δείτε όλο το άρθρο εδώ.
