Το τέλος του Χουρσίτ Πασά και το μαυσωλείο του
Το απόγευμα της 30ης Νοεμβρίου του 1822, ο τρομερός Χουρσίτ πασάς, ο φόβος και τρόμος των επαναστατών της εποχής του, έχοντας περιπέσει στη δυσμένεια του σουλτάνου που τον κατηγορεί ως καταχραστή των θησαυρών του Αλή, βάζει ο ίδιος τέλος στη ζωή του πίνοντας δηλητήριο, αφού έχει ετοιμάσει μέσα σε τέσσερις μέρες μεγαλοπρεπέστατο τάφο και έχει οργανώσει μια εξίσου εντυπωσιακή επικήδεια τελετή, με τιμές αρχηγού κράτους.
Κατάπληκτοι οι κάτοικοι της Λάρισας τον βλέπουν να προπορεύεται της πομπής αγέρωχος, με στολή Μεγάλου Βεζύρη και να κατευθύνεται από το κέντρο της πόλης προς τις όχθες του Πηνειού, όπου είχε ανεγερθεί το μαυσωλείο… Δύο μέρες μετά, απεσταλμένοι του σουλτάνου με διαταγή αποκεφαλισμού του Χουρσίτ φτάνουν στη Λάρισα, ανοίγουν τον τάφο, αποκόπτουν το κεφάλι του και το μεταφέρουν στην Πόλη, όπου εκτίθεται σε κοινή θέα. Όταν μαθεύτηκε το τέλος του Χουρσίτ, λέγεται πως ο Γέρος του Μωριά αναφώνησε: "Βαράτε, παλληκάρια! Κι ο Θεός βοηθάει τον αγώνα μας!". Η ιστορική αλλά και καλλιτεχνική σπουδαιότητα του μαυσωλείου του Χουρσίτ είχε ήδη επισημανθεί από τα τέλη του 19ου αιώνα (“σεμνοπρεπέστατον ἐν συνόλω μνημεῖον”). Δυστυχώς, ακολούθησε και αυτό τη μοίρα πολλών οθωμανικών μνημείων στην Ελλάδα… Ένα ανέλπιστο εύρημα τον Δεκέμβριο του 2003 σε παρακείμενο χώρο, μία μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφο φυτικό διάκοσμο, που αποδόθηκε από τους ερευνητές στο κατεστραμμένο μαυσωλείο του Χουρσίτ, μας υποκίνησε το ενδιαφέρον να τολμήσουμε τη σχεδιαστική αναπαράστασή του, βασιζόμενοι στις πηγές, σε ένα σχέδιο του Αγήνορα Αστεριάδη και στο πρόσφατο εντυπωσιακό εύρημα. Η εργασία μάς ανατέθηκε από τον αρχαιολόγο δρ. Θεόδωρο Παλιούγκα, ερευνητή της Ακαδημίας Αθηνών, για να συμπεριληφθεί στο βιβλίο του "Η Λάρισα κατά την Τουρκοκρατία (1423-1881)". Οφείλω να ομολογήσω πως δυσκολεύτηκα πολύ, γιατί η αναπαράσταση προϋπέθετε καλή γνώση των ταφικών οθωμανικών μνημείων. Εδώ η βοήθεια του Θ. Παλιούγκα ήταν καταλυτική. Πιστεύω τελικά πως άξιζε τον κόπο, γιατί το αποτέλεσμα πρέπει να είναι πολύ κοντά στο πραγματικό… Αθανάσιος Τσουκνίδας 30 Νοεμβρίου 2023 |
(Σχεδιαστική αναπαράσταση
Θ. Τσουκνίδα, Σινική με πενάκι, 2006. 
|
