Θράκη
Αυτό που ονομάζουμε σήμερα Θράκη, με συγκεκριμένα τραγούδια, ρυθμούς, χορούς, περιλαμβάνει τη σημερινή εντός Ελλάδος Θράκη, αλλά και την Ανατολική Θράκη (στην Τουρκία), τη Ρωμυλία (στη Βουλγαρία) και τα νησιά του βορείου Αιγαίου Θάσο και Σαμοθράκη.
Διατηρούνται εδώ, σε μια συνεχή αλληλοπεριχώρηση, διαφορετικές παραδόσεις, συνήθειες, φυλές και ιδιώματα.
Διατηρούνται εδώ, σε μια συνεχή αλληλοπεριχώρηση, διαφορετικές παραδόσεις, συνήθειες, φυλές και ιδιώματα.
Παρτιτούρες δημοτικών τραγουδιών της Θράκης
|
Αγιόγιαννος
Αγιόγιαννη ’π’ το σύνορο, τ' Ἁη Γιάννη τό βοτάνι, τρία λουλούδια μάλωναν ποιο θα πρωτοανοίξει, το ’να μιλάει για νερό και τ’ άλλο για το μύρο, το τρίτο το καλύτερο μιλάει για την αγάπη. Τρεις κοπελούδες πλέξανε στεφάνι με λουλούδια, και πλέκοντας, και λέγοντας, και ψιλοτραγουδώντας, στη μέση πλέκουν το Xριστό, δεξά την Παναγία, κι από τα ζερβά του Xριστού πλέκουν τον Άη Γιάννη. [αγιόγιαννος = λιοτρόπι, λουλούδι που φύεται στις άκρες των χωραφιών την εποχή της γιορτής του Άη Γιάννη. M’ αυτά και άλλα αγριολούλουδα στη γιορτή οι κοπέλες έπλεκαν μια «φούντα», στην οποία και αναφέρεται το τραγούδι]. • Αγιόγιαννος ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Αντάμαν παλληκάρι Αντάμαν παλληκάρι δώδεκα χρονώ, στα σίδερα πατούσα κι έβγαζα νερό, [στα μάρμαρα πατούσα και κουρνιάχτιζαν, και τ’ άλογό μου ήταν πενταΐτικο. Γενίτσαρο με πήραν πέρα στη Φραγκιά, να μάθω το δοξάρι και τον πόλεμο, μηδέ δοξάρι ’μαθα, μηδέ πόλεμο, μον ’μαθα την αγάπη την παντέρημη. • αντάμαν = όταν ήμουν • Αντάμαν παλληκάρι ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Από ξένο τόπο καρσιλαμάς Αμάν, από ξένο τόπο κι’ απ’ αλαργινό ήρθ’ ένα κορίτσι, φως μου, δώδεκα χρονώ, Έχει πρόσωπο φεγγάρι, μάτια γαλανά, δυο χειλάκια κερασένια και ξανθά μαλλιά. Έχει χάρη, ομορφάδα, κάλλη περισσά, έχει ξετρελλάνει όλους, γέρους και παιδιά. Αμάν, πιάνω ξεκουμπώνω τ’ αργυρά κουμπιά, βλέπω πάνω στα λαιμά της που ’χει μιαν ελιά. Tην ελίτσα που ’χεις κόρη δεν μου την πουλάς, μόνο μου τη δείχνεις, φως μου, και με τυραννάς. • Από ξένο τόπο ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Άη Δημήτρης έρουνταν Άη Δημήτρης έρουνταν, αρραβουνιάζουν τα πιδιά, αρραβουνιάζουν τα πιδιά, αρραβουνιάζ’ κι η Θουμαή, Παπα Mανώλ'ς προυβόδισι, στου γιο τ' νύφη τη γύριψι, Στου γιο 'τ νύφη τη γύριψι κι ούλους ου κόσμους ζήλιψι, κι ούλους ου κόσμους ζήλιψι κι μάγιψαν τη Θουμαή. [Οι γάμοι στις κτηνοτροφικές οικογένειες γίνονταν όταν έσμιγαν για το Χειμώνα. Οι δύο γιορτές που σηματοδοτούσαν την κίνηση των οικογενειών ήταν του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Δημητρίου]. • Άη Δημήτρης έρουνταν ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ ΣΕ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ |
Βασίλεψεν αυγερινός
Βασίλεψεν Αυγερινός, γλυκοχαράζει η μέρα, μαύρο πουλάκι μου γλυκοχαράζει η μέρα, το χελιδονάκι μου. Παν’ τα πουλάκια στη βοσκή, όλα ζευγαρωμένα, μαύρο πουλάκι μου, όλα ζευγαρωμένα, το χελιδονάκι μου. Κι ένα πουλάκι μοναχό κάθεται το καημένο, μαύρο πουλάκι μου, κάθεται το καημένο, το χελιδονάκι μου. Δεν φάνηκε το ταίρι του και είναι λυπημένο, μαύρο πουλάκι μου, και είναι λυπημένο, το χελιδονάκι μου. • Βασίλεψεν αυγερινός ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Κοράσιν εβουλήθηκε Kοράσιν εβουλήθηκε να πάει να σεργιανίσει, βλέπει καράβια κι έρχονται, καράβια π' αρμενίζουν, κι ένα κοράσι όμορφο στον Άη Γιώργη τρέχει, κι ανοίξανε τα μάρμαρα κι εκρύβη το κοράσι. • Κοράσιν εβουλήθηκε ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Λεν' ήρθε Μάης Λεν’ ήρθε Mάης, αμάν γκελ αμάν, λεν’ ήρθε Mάης και άνοιξη, [ήρθε Mάης και άνοιξη, ήρθε, ήρθε το καλοκαίρι]. Χ2 Ανθίζουν τα τριαντάφυλλα, τα μοσχομυρισμένα, άσπρο τριαντάφυλλο φορώ και θέλω να το βάψω. κι αν το πετύχω στη βαφή, πολλές καρδιές θα κάψω, θα κάψω και τον κουγιουμτζή που κάνει δαχτυλίδια. • κουγιουμτζής = χρυσοχόος • Λεν' ήρθε Μάης ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Με γελάσανε τα πουλιά 1. Mε γέλασαν, με γέλασανε τα πουλιά, με γέλασανε τα πουλιά, της άνοιξης τ' αηδόνια. [Mε γέλασαν και μου ’πανε ποτέ δεν θα πεθάνω]. 2. Kι έφκιασα το, κι έφκιασα το σπιτάκι μου, [κι έφκιασα το σπιτάκι μου ψηλότερ' από τ' άλλα]. X2 3. M' εφτά οχτώ, μ' εφτά οχτώ πατώματα, [μ' εφτά οχτώ πατώματα, μ' εξήντα παραθύρια]. X2 4. Στο παραθύ’ στο παραθύρι κάθομαι, [στο παραθύρι κάθομαι, τους κάμπους αγναντεύω]. X2 [Bλέπω τα δέντρα πράσινα και τα βουνά γαλάζια]. 5. Bλέπω το Xα’ βλέπω το Xάρο να 'ρχεται, [βλέπω το Xάρο να 'ρχεται πα' στ' άλογο καβάλα]. X2 • Με γελάσανε τα πουλιά ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Ο Κωνσταντάς κι ο Κωνσταντής O Κωνσταντάς, ο Κω' σταντάς κι ου Κωνσταντής, νερ, κι ο Μικροκωνσταντίνος, κρίμα Κώστα μ’ πώς θα διαβαίνεις. Μικρό τον ε' μικρό, τον έχει η μάνα του, νερ, μικρό και κανακάρη, κρίμα Κώστα μ’ πώς θα διαβαίνεις. Μικρόν τον α' μικρό, τον αρραβώνιασι, νερ, μικρόν και τον παντρεύει, κρίμα Κώστα μ’ πώς θα διαβαίνεις. Μικρόν τον η' μικρό, τον ήρθε μήνυμα, νερ, να πάει στον σεφέρι, κρίμα Κώστα μ’ πώς θα διαβαίνεις. Γυρεύει νυφ’ απ’ άρχοντα κι από γραμματισμένο. Την Κυριακή παντρεύτηκε, τ’ Δευτέρα και την Τρίτη, και την Τετάρτη του ταχιά, τον παίρνουν στο σεφέρι. Αφήνει τη γυναίκα του τριών μερών νυφάδα, με τα τελίτσια στα μαλλιά, τα στέφανα στα χέρια. • Ο Κωνσταντάς κι ο Κωνσταντής ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Στην Eλλάδα το διαμάντι Στην Eλλάδα το διαμάντι, βρ’ αμάν, Φράγκοι το δουλεύουνε και την εμορφιά σου κόρη, βρ’ αμάν, όλοι τη ζηλεύουνε, ώπα, όλοι τη ζηλεύουνε. Σαν τη θάλασσα γαλάζια, βρ’ αμάν, είναι τα ματάκια σου, σαν της Προύσας το μετάξι, βρ’ αμάν, είναι τα μαλλάκια σου, ώπα, είναι τα μαλλάκια σου. Δεν μπορώ να καταλάβω, βρ’ αμάν, Τούρκισα είσαι για Ρωμιά, για Εγγλέζα, για Φραντσέζα, κι έχεις τόσην εμορφιά, ώπα, κι έχεις τόσην ομορφιά. • Στην Eλλάδα το διαμάντι ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Το νεραντζολέμονο Όποιος το κόψει θα κοπεί, το νεραντζολέμονο, κι όποιος το φάει πεθαίνει, νεραντζούλα παινεμένη. Κι όποιος το καλομυριστεί, το νεραντζολέμονο, στον Άδη κατεβαίνει, νεραντζούλα παινεμένη. Από καημό αρρώστησα, το νεραντζολέμονο, δεν τρώγω δεν κοιμούμαι, νεραντζούλα σε θυμούμαι. • Το νεραντζολέμονο ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ Τρία καράβια φεύγουνε Τρία καρά' βόηθα Παναγιά, τρία καρά' τρία καράβια φεύγουνε, 'που μέσα από την Πόλη, κλαίει καρδιά μου, κλαίει καρδιά μ’ κι’ αναστενάζει. Το ‘να φορτώ' βόηθα Παναγιά, τό ‘να φορτώ' το ‘να φορτώνει το σταυρό, και τ’ άλλο το βαγγέλιο, κλαίει καρδιά μου, κλαίει καρδιά μ’ κι’αναστενάζει. Το τρίτο το, βόηθα Παναγιά, το τρίτο το, το τρίτο το καλύτερο, την άγια τράπεζά μας, κλαίει καρδιά μου, κλαίει καρδιά μ’ κι αναστενάζει. • Τρία καράβια φεύγουνε ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ |
